ผ้าบาติกสงขลาสินค้า OTOP อัตลักษณ์โชว์ลวดลายเด่นสะดุดตาของจังหวัดสงขลา
วิถีแนวคิดการปรับตัวของสินค้า OTOP ผ้าบาติกสงขลา ที่ถ่ายทอดลวดลายเอกลักษณ์แปลกใหม่สะดุดตา เข้าถึงกลุ่มลูกค้ายุคใหม่ในปัจจุบันก้าวทันโลกแฟชั่น ซึ่งร้านหนึ่งที่อยู่คู่ชาวสงขลามานาน คือ ร้านสงขลาบาติก โดยเมื่อพูดถึงผ้าบาติกมักนึกถึงจังหวัดชายแดนภาคใต้เพราะเอกลักษณ์ทางผืนผ้าที่โดดเด่น ด้วยลวดลายสีสันและเรื่องราวบรรยากาศของชายทะเล หากจะกล่าวถึงจุดเริ่มแรกของการทำบาติกในประเทศไทยนั้น เริ่มมาจากการทำผ้าบาติกลายพิมพ์เทียนมาก่อน ในยุคแรกใช้วิธีแกะสลักลวดลายบนมันเทศและมันสำปะหลังมาทำ เป็นแม่พิมพ์ต่อมาได้ใช้แม่พิมพ์โลหะที่ผลิตในรัฐกลันตันที่ประเทศมาเลเซีย ดังนั้นลายผ้ายุคแรกจึงมีลักษณะศิลปะแบบมาเลเซีย ต่อมาในปลายปี ๒๕๒๓ ได้เริ่มมีการทำผ้าบาติกลายเขียนระบายสี (PaintingBatik) ซึ่งเป็นผ้าติกที่เขียนลายเทียนด้วยจันติ้ง (Canting) ระบายสีลวดลายบนผืนผ้าทั้งผืนด้วยพู่กันโดยไม่มีการย้อมสีนั้นเอง
จุดเริ่มต้นของความสำเร็จที่มีการตอบรับดีมาจนถึงวันนี้ คุณสุรศักดิ์ ศิริโวหาร หรือที่รู้จักกันดีในหมู่ลูกค้าชื่อ “คุณปุ๊” เก็บเกี่ยวความรู้ และประสบการณ์มาจากการเป็นนักศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา ศิลปะศาสตร์ คบ.คณะครุศาสตร์ เรียนจบแล้วก็เป็นอาจารย์ ก่อนที่จะลาออกมาเปิดร้าน ทำธุรกิจผ้าบาติกเต็มตัว สำหรับการกล่าวถึงร้าน “สงขลา บาติก” เปิดมานานกว่า 20 ปีแล้ว มีเครื่องหมายการค้าที่ได้มาตรฐานความถูกต้องและมีคุณภาพ มี Brand สินค้าเป็นของตัวเอง ทำให้สินค้าดูมีคุณภาพและยังเป็นการช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวให้กับจังหวัดสงขลา ถือได้ว่าเป็นร้านดั้งเดิมที่จำหน่ายและทำผ้าบาติก วาดลวดลายกับมือของตัวเอง ลายที่วาดส่วนใหญ่ก็จะเป็นลายที่เกี่ยวกับภาคใต้ โดยสมัยก่อนจะเป็นลายดอกไม้ส่วนใหญ่แต่ ณ ปัจจุบัน คุณปุ๊ ได้ปรับแนวคิดให้ทันยุคทันสมัย มีลวดลายที่แปลกตาและเป็นแฟชั่นมากขึ้น งานทุกชิ้นจะเน้นความประณีตมีคุณภาพสูง ซึ่งจะได้ครอบคลุมถึงกลุ่มเป้าหมายได้ทุกช่วงอายุวัย ผ้าบาติกจะมีลายที่แตกต่างจากลายของร้านอื่นๆ
ขั้นตอนการทำผ้าบาติกต้องใช้เวลานาน ซึ่งจะมีดังนี้
1.ออกแบบลวดลายบนกระดาษด้วยดินสอ เมื่อเสร็จเรียบร้อยแล้วจึงใช้ปากกาเมจิกสีดำลากเส้นตามรอยดินสอเพื่อให้ลวดลายชัดเจนขึ้น
2. นำเทียนที่เขียนบาติกซึ่งหลอมละลายให้เหลวแล้วมาทาลงขอบเฟรม โดยใช้แปรงจุ่มเทียนแล้วนำมาทาลงบนขอบเฟรมให้ทั่วทั้ง 4 ด้าน ระวังอย่าให้หนาเกินไปเพราะจะทำให้ผ้าหลุดรนได้ง่าย หลังจากนั้นจึงนำผ้าไปติดบนเฟรมโดยใช้วัสดุหรือของแข็งหน้าเรียบ เช่น ก้นขวด เหรียญ กุญแจ กดลงบนขอบเฟรมและถูเบา ๆ ทีละด้านทั้ง 4 ด้านของกรอบเฟรม
3. วาดลายที่เตรีมไว้ลงบนผ้าที่ขึงตึงไว้แล้วหรือนำลายที่เตรียมไว้สอดไว้ใต้เฟรมผ้าที่ขึงตึงเพื่อทำการลอกลายลงบนผ้า
4.เมื่อเทียนแห้ง สามารถลงสีบนตัวผ้า ซ้ำได้ตามความต้องการ
5.จากนั้นนำผ้าที่ระบายสีและแห้งสนิทเคลือบโซเดียมซิลิเกตเพื่อเป็นการกันสีตกมี 2 วิธี คือ การเคลือบโดยการจุ่มลงไปในถังน้ำยา โดยกดจมให้น้ำยาเปียกทั่วทั้งผืน แล้วยกมาพาดขึ้นปากถังเพื่อให้น้ำยาหยดกลับลงไปในถังนำกลับไปใช้ได้อีก และอีกวิธี คือ ใช้แปรงหรือลูกกลิ้งจุ่มน้ำยาแล้วนำมาทาลงบนผ้าที่ขึงอยู่บนเฟรมให้ทั่วทั้งผืน วิธีนี้เป็นวิธีที่นิยมใช้เพราะกันสีตกได้ดีและชิ้นงานเสียหายน้อย หลังจากนั้นก็ทิ้งไว้ 6 – 8ชั่วโมง เพื่อให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมีก่อนนำไปล้าง
6. นำผ้ามาล้างน้ำยาเคลือบเพื่อให้เมือกของโซเดียมซิลิเกตหลุดออก พร้อมทั้งนำผ้าไปต้มในน้ำเดือดที่ผสมผงซักฟอกหรือสบู่ซันไลต์ เพื่อลอกเอาเส้นเทียนออกจากตัวผ้า
7.เมื่อเสร็จสิ้นขั้นตอนทุกอย่าง นำผ้าไปล้างน้ำและซักทำความสะอาดได้ตามปกติ
โดยทางร้านสงขลาบาติกนั้น จะเน้นจำหน่ายเป็นผ้าชิ้นไว้สำหรับตัดชุด เพราะจะมียอดขายสูงกับหน่วยงานราชการ และภาครัฐอื่นๆ และสินค้าในร้านมีตั้งแต่เสื้อบาติกสำเร็จรูป ผ้าชิ้นสำหรับตัดกระโปรง ผ้าพันคอหลายเก๋ๆ ผ้าคาดผม เสื้อสำเร็จรูป โคมไฟ เครื่องประดับสตรี และกระเป๋าหลากหลายรูปแบบ ทำให้ผู้คนที่เข้ามาเยี่ยมชมในร้าน เกิดความเพลิดเพลินในสินค้าที่ทางร้านผลิตเอง ผลิตภัณฑ์และสินค้าทุกอย่างได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี นอกจากนั้น ยังมีลายที่ออกแบบตามเทศกาล ซึ่งก็จะมีลูกค้ามาสั่งทำ และมีลวดลายตามความนิยมต่างๆ เช่น ลายหมีแพนด้า ช่วงช่วง กับหลินหุ้ย ลายสถานที่สำคัญของแต่ละจังหวัดอีกด้วย
ซึ่งหาดใหญ่ทูเดย์นิวส์ได้สัมภาษณ์ คุณปุ๊ เพิ่มเติมในประเด็นในช่วงวิกฤตโควิด-19 เป็นอย่างไรบ้าง คุณปุ๊ ได้กล่าวว่า รายได้ในช่วงที่ผ่านมาไม่ถึงกับว่าแย่มาก แต่รายได้ได้หายไปเกือบครึ่งก่อนที่จะมีโควิด-19 แต่ยังดีที่ได้ เข้าร่วมกับภาครัฐที่เข้ามาส่งเสริมในการขายสินค้า OTOP และการอบรมตัวแทนให้ความรู้ในการปรับเปลี่ยนวิถีรูปแบบใหม่ New Normal ซึ่งจะมีการสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่ผลิตภัณฑ์เพิ่มความทันสมัยให้ตอบโจทย์ทุกวัย ยิ่งโดยเฉพาะกลุ่มวัยทำงานและวัยรุ่นให้เข้ามาสนใจในการฟื้นฟูผ้าบาติกให้กลับมาร่วมสมัย พร้อมทั้งการส่งเสริมการตลาดในทุกช่องทาง ทั้งตลาดออฟไลน์และตลาดออนไลน์ เพื่อปรับตัวให้เข้ากับพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปในปัจจุบัน ซึ่งจะนำไปสู่เศรษฐกิจฐานรากที่เข้มแข็ง
ทางหาดใหญ่ทูเดย์นิวส์ จึงอยากขอเชิญชวนทุกท่านไม่ว่าจะเป็นชาวสงขลาหรือนักท่องเที่ยวมาช่วยกันสนับสนุนสินค้า OTOP, ผู้ประกอบการ OTOP ที่ได้รับผลกระทบจาก COVID-19 ไม่ว่าจะเป็นการสืบสานอนุรักษ์ศิลป์ ผ้าถิ่นไทย ผ้าอัตลักษณ์และผ้าชนเผ่า, OTOP ชวนชิม อาหารพื้นถิ่นทั่วประเทศ และนิทรรศการชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี ทุกจังหวัด เพื่อช่วยเหลือแบ่งเบาความเดือดร้อนของพี่น้องประชาชนกลุ่มต่างๆ และสืบสานงานศิลป์ไว้ควบคุมกับจังหวัดของเรา
